Türkiye’de deprem vergisi var mı
Deprem vergisi nedir ve Türkiye’de deprem vergisi var mıdır? Türkiye Cumhuriyetinde deprem vergisi adı altında veya bu amaçla alınan bir vergi bulunmamaktadır. Bunun yanında, deprem vergisi adı altında veya başka bir isimle veyahut bir başka şekilde ayrı bir fon altında toplanan para ve/veya vergi de bulunmamaktadır.
Deprem vergisi nedir
Deprem vergisi olarak bilinen Özel İletişim Vergisi, 1999 depreminin etkisiyle bir kereye mahsus olarak getirilen diğer bazı vergiler gibi, hazineye nakit akışını sağlamak amacıyla getirilmiş olup, daha sonra ise daha da sadeleştirilerek ve bazı diğer vergi kalemleri kaldırılarak “Özel İletişim Vergisi” başlığı altında 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu’nun 39’uncu maddesine eklenen ve her nevi mobil elektronik haberleşme işletmeciliği kapsamındaki hizmetler ile mezkur madde de sayılan diğer bazı haberleşmeyle alakalı konuların vergilendirmeye esas alındığı bir vergidir. Bahse konu vergi, depremden sonra getirildiği için her ne kadar “deprem vergisi” olarak anılsa da, ayrı bir hesapta toplanıp/harcanan bir deprem vergisi değil, diğer bütün vergiler gibi devlet hazinesine giren vergi geliridir.
Özel iletişim vergisi bir deprem vergisi mi
Yukarıda özetle bahsedildiği üzere, özel iletişim vergisi her ne kadar depremden sonra getirilse de bilindiğinin aksine bir “deprem vergisi” değildir. Yani bu vergiden elde edilen gelirler, direkt olarak depremle ilgili harcamalara gönderilmemektedir. Özel İletişim Vergisinden edilen gelirler de diğer bütün vergi gelirleri gibi (Gelir, Kurumlar ve KDV vs.) devlet hazinesine girmekte ve hazineden de 5018 sayılı Kamu Mali Kontrol Kanunu’nun 5, 6 ve 13’üncü maddelerindeki esaslara göre harcanmaktadır. Deprem vergisi olarak anılan Özel İletişim Vergisi, şayet bir deprem vergisi olarak toplansaydı/alınsaydı dahi, 5018 sayılı Kamu Mali Kontrol Kanunu’nun 13’üncü maddesinin 1. fıkrasının (g) bendine göre, direkt olarak “Depremli İlgili Harcamalara” zaten harcanamayacaktı.
Çünkü, 5018 sayılı Kamu Mali Kontrol Kanunu’nun 13’üncü maddesinin 1. fıkrasının (g) bendine göre “Belirli Gelirlerin Belirli Giderlere Tahsis Edilmemesi” esastır. Dolayısıyla, eğer Özel İletişim Vergisi deprem vergisi olsaydı bile, bu vergiden elde edilen gelirler hazineye intikal edecekti ve daha sonra deprem nedeniyle yapılan harcamalarda “şuanda olduğu gibi” “elde edilen özel iletişim vergi gelirleriyle ilişkilendirmeksizin” hazineden bütçe aracılığı ile Bakanlıklar eliyle yapılacaktı. Dolayısıyla, “deprem vergileri ne oldu” şeklindeki bir soru, doğru bir soru olmaktan uzaktır.
Bütçe nasıl denetlenir
Deprem vergisi olarak bilinen Özel İletişim Vergisi de normal bir bütçe geliri olduğuna göre bu aşamada “bütçenin harcama aşamalarının” nasıl denetlendiği sorusu akla gelebilir. 5018 sayılı Kamu Mali Kontrol Kanunu’nun 12’nci maddesinde Bütçe türleri ile kapsamları belirtilmiş olup, mezkur madde de bunların dışında herhangi bir ad altında bütçe oluşturulamayacağı kesin olarak hüküm altına alınmıştır. Öte yandan, yine aynı Kanunun 58. maddesinde ön mali kontrol, 63. maddesinde iç denetim, 68. maddesinde Sayıştay tarafından yapılan dış denetim ve 42. maddesinde de kesin hesap kanununa göre parlemento aracılığı ile bütçenin çeşitli aşamalarında denetimin yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
Dolayısıyla, devletin elde ettiği bütün vergi gelirleri (deprem vergisi olarak anılan özel iletişim vergisi de dahil olmak üzere) 5018 sayılı Kamu Mali Kontrol Kanunu’nun ilgili hükümlerine göre hazine birliği ve birlik ve bütünlük ilkesini (5 ve 6. madde) sağlayacak şekilde toplanır; yine aynı Kanunun 31 ila 45’inci maddelerindeki esaslara göre harcanır ve mezkur Kanunun 58, 63, 68 ve 69’uncu maddeleri ile bu maddelerinin devamı niteliğindeki maddelerde belirtilen “Bütçenin Denetim Aşamalarından” geçerek “harcamaların nerelere yapıldığı” denetlenir.
Bu nedenle, toplanan vergi gelirlerinin bütçe aracılığı ile nerelere harcandığını gösteren ve uygulama sonuçlarını içerisinde barındıran “Kesin Hesap Kanunu” teklifi, izleyen mali yılın Haziran ayının sonuna kadar TBMM’ye sunulmakta ve bu suretle de halkın ve onların vekillerini içerisinde barındıran parlementonun bütçe ve harcamalar üzerindeki denetimi sağlanmaktadır.
