Kayıt dışı ekonomi nedenleri
Kayıt dışı istihdamda kayıt dışı ekonominin ana bileşenlerinden biridir. Aşağıda kayıt dışı ekonominin genel tanımı yapılmış olmakla birlikte, her işlem özelinde aşağıda sayılan durumlar, kayıt dışı ekonominin bileşenleri, örnekleri ve nedenleri sayılabilir:
Kayıt dışı istihdam, kayıt dışı istihdama yapılan ödemeler, kayıt dışı istidamda çalışanlardan yapılmayan vergi kesintileri, kayıt dışı istidamda çalışanlardan yapılmayan SGK kesintileri, kayıtlı çalışanlara kayıtsız elden ödeme yapılması ve eksik yapılan kısımdan eksik vergi ve SGK kesintisi yapılması, çalışmadığı halde çalışıyor gibi prim ödenmesi ve vergi kesintisi…
Belgesiz mal ve hizmet alım ve satımı, belgeli mal alınıp belgesiz satılması, karşılıksız hizmet alımı ve yapımı, belgelendirilmeyen hizmetler, ilişkili kişilere emsal bedelin altında satılan mal yapılan hizmet, ilişkili kişilerden emsal bedelin altında alınan mal yapılan hizmetler, kayıt dışı üretim ve devamında kayıt dışı hasılat…
Kayıt dışı veya kayda alınmayan maden veya cevher çıkartılması ve devlet hakkının olduğundan düşük gösterilmesi…
Kayıt dışı ödeme, beyan edilmeyen vergiler, eksik beyan edilen vergiler, verginin eksik tahakkuk ettirilmesi, rüşvet irtikâp ve zimmet oranlarının ihmal edilebilir seviyenin üzerinde olması, kripto paralarla yapılan işlemler, mutat ödeme seçenekleri dışında gayri resmi ödemeler, bankalar ve benzeri ödeme vasıtalarıyla ödenmesi gereken tutarların buna aykırı olarak elden ödenmesi, bir mal ve hizmet için piyasa rayici altında yapılan ödemeler, bir mal veya hizmet için emsal bedelin altındaki tahsilatlar, ayni değerler için emsal bedelin altında yapılan ödemeler, vergi mükellefi olması gereken kişilerin vergi kaydı bulunmaması ve kayıt dışı çalışması ve yaptığı işlemler için belge düzenlememesi, kanunen düzenlenmesi gereken belgelerin hiç veya eksik düzenlenmesi…
Sahte belge düzenleme, sahte belge kullanma, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belde düzenleme, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanımı, vergi kesintisi yapmak zorunda olanların bu kesintileri hiç yapmaması veya eksik yapması, yurt dışına yapılan ödemelerden gerekli vergi kesintilerinin yapılmaması, dar mükelleflerden yapılması gereken kesintilerin yapılmaması…
Ülkeye kaçak mal giriş ve çıkışı, ülkeye gümrüksüz malın girişi, ülkeden gümrüksüz malların çıkışı, üretilen tarım ürünlerinin kayıt altına alınmaması, tarım ürünlerinin borsalar olmaksızın kayıtsız satışı, tarım ürünlerinin aracılarının zorunlu olduğu durumda aracısız satılması, ticari zincirlerde aradaki zincir işlemler atlanarak doğrudan sonuncu kişiye fatura kesilmesi, ticari zincirlerde aradaki zincir işlemler atlanarak doğrudan sonuncu kişiye ödeme yapılması.
Kaçak ve kayıt dışı ev turizmi ve ev kiralanması, gayrimenkul kiralama işlemlerinin sözleşmesiz veya elden ödeme ile yapılması, gayrimenkul kiralamanın gerçeğinden düşük bedelle yapılması, tapu harçlarının gerçek bedel ile yapılmaması veya gerçek bedelin altında yapılması,
Kayıt dışı ekonomi nedir
Kayıt dışı ekonomi çok geniş bir kavramdır. Ülkemizde kayıt dışı ekonomi sürekli gündeme gelmekle beraber tanımı hakkında ayrıntılı bir tanım yapılmamıştır.
Kayıt dışı ekonomi ile genel bir tanım yapılması gerekirse, bir ülkede maliye, istihdam ve genel olarak ekonomi alanında mevzuatın uygun gördüğü şekilde yapılmayan veya belgelendirilmeyen ya da usulüne uygun düzenlenmemiş ve yapılmamış iş ve işlemlerin, hizmetlerin, kayıtların ve belgelerin kayda alınmaması veya kayıtsız yapılması ya da kısmen kayda alınarak yapılması veyahut gerekli şekil şartlarına uygun belgelendirilmeden yapılması işlemlerine kayıt dışı ekonomi denir.
