Para Basmak Enflasyonu Nasıl Etkiler?
İktisat doktrininde parasal genişlemelerin talep enflasyonuna neden olacağı varsayılır. Ancak, 2008 dünya ekonomik krizinden sonra ABD merkez bankası (FED), AB Merkez Bankası ve Japon Merkez Bankasının yaptığı parasal genişlemeler sonucunda, esasında her parasal genişlemenin veya para basmanın enflasyona neden olmayacağı tecrübe edilmiştir. Özellikle Japon Merkez Bankasının (BOJ) yıllardır enflasyonu bir miktar artırabilmek için sürekli parasal genişleyici politikalar izlemesi neticesinde, yıllar içinde Japonya’da enflasyon beklenen oranda arttırılamamıştır.
Daha sonra ise büyük kriz dönemlerinde parasal genişlemenin düşen talebi canlandırma ve piyasaları olumlu manada domine etme etkisinin her bir ülkedeki koşullara göre değişmekle beraber pozitif olabileceği değerlendirildiği için 2020 yılının ilk çeyreğinde Covid-19 virüsü nedeniyle Merkez Bankaları yine içinde para basımının da olduğu parasal genişleme politikalarına önem vermiş ve bu politikaları uygulamaya koymuştur.
Dolayısıyla günümüz ekonomik anlayışına göre, para basımının da içinde olduğu parasal genişlemeci politikaların tek başına talep enflasyonuna neden olmayacağı görülmüştür. Burada önemli olan durumun, parasal genişleme sonrasında piyasada meydana gelen para artışının veya parasal genişlemenin ekonomi üzerinde olan etkisi ve o ekonominin gelişmişlik düzeyidir.
Daha önemlisi, ekonomilerde meydana gelen durgunluk (resesyon) dönemlerinde izlenen parasal genişleme politikaları enflasyona neden olmadan ekonomileri de canlandırabilecektir. Burada önemli olan durum, para basmanın, başka bir deyişle parasal genişleme dolayısıyla piyasada ortaya çıkan genişletici etkinin, herhangi bir enflasyona neden olmadan sterililize edilerek zamanla piyasadan çekilebilmesi olacaktır. Bunun içinde, parasal genişlemeci etkinin ekonomiyi durgunluktan çıkardıktan sonra, ekonomiyi ısıtmadan daha önce ekonomiye aktarılan parasal kaynakların uygun mekanizmalarla herhangi bir aksaklığa sebep olmadan yine ekonomiden çekilmesidir.
Dolayısıyla parasal genişleme, arz kıtlığının olduğu veya yeterince üretimin olmadığı az gelişmiş ülkelerde talep enflasyonuna neden olabilecektir. Ancak, oturmuş piyasa düzeninin olduğu ve üretim zincirinin oturduğu gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerde, normal sınırın üstündeki para basma veya parasal genişlemeci politikalar bile, enflasyonu çok fazla artırmayacaktır. Hatta ekonomi eğer bir resesyon ve durgunluk döneminde ise parasal genişlemenin gelişmiş ülkeler ile üretim ve tedarik zincir sorunu olmayan gelişmekte olan ülkelere olan etkisi tamamen pozitif olabilir. Fakat, üretim ve tedarik zincirinin gelişmediği veya az geliştiği ülkelerde, parasal genişleme resesyon döneminde yapılsa bile enflasyonu aşırı derecede yükseltebilecektir. Bu nedenle, para basma veya parasal genişleyici politikalar uygulandıkları ülkelerin gelişmişliğine ve o ülkedeki üretim ve tedarik zincirinin işleyişine göre olumlu veya olumsuz etki doğurabilecektir.
Ucuz Finansmanın Enflasyon Üzerindeki Etkisi Nedir?
Ucuz finansal koşulların maliyet enflasyonu üzerinde pozitif etkisinin olduğu düşünülmektedir. Şirketlerin yaklaşık % 95’inin kredi kullandığı bir ekonomik dünyada kredi faiz oranlarında meydana gelen düşüşün maliyetler aracılığı ile üretilen mal ve hizmet fiyatlarını da düşüreceği beklenmelidir. Bir başka ifadeyle, üretilen mal ve hizmetler üzerindeki finansman maliyeti ne kadar artarsa mal ve hizmet fiyatları da o derece yükselecektir. Faizin neden sonuç ilişkisi ise diğer bir makalede ayrıntılı incelenmiştir.
