Serbest Meslek Kazanç İstisnası
Serbest Meslek Kazanç İstisnası, serbest meslek erbabı müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekar, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band,radyo ve televizyon senorya ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat Gelir Vergisinden müstesnadır/istisnadır.
Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya dahildir. Yukarıda yazılı kazançların arızi olarak elde edilmesi istisna hükmünün uygulanmasına engel teşkil etmez. Serbest meslek kazançları istisnasının, bu Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur. Söz konusu istisnadan yararlanabilmek için FSEK Kanununa tabi eser olarak ihtira beratlarının da tescilli olması gerekir.
Serbest Meslek Kazanç İstisnasında Özellikli Durumlar Nelerdir?
- 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinin 1. fıkrasında sayılan gerçek kişiler ile kurum ve kuruluşlar, mezkur Kanunun 18’inci maddesindeki kişilere yaptıkları ödemeler ile ilgili olarak, gelir vergisi stopaj tutarı dahil işlem bedeli üzerinden KDV hesaplayıp, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 9’uncu maddesine göre sorumlu sıfatıyla beyan ederler. Bu gibilerden, Gelir Vergisi Kanunu’nun 94/2-a fıkrası gereği %17 oranında gelir vergisi kesintisi/stopajı yapılacaktır.
- Gelir Vergisi Kanunu’nun 18’inci maddesinin kapsamına giren işleri, 94’üncü maddedeki kişi ve kurumların yanında bu maddede yer almayanlara da yapanlar, (94/1’de yer almayanlar) bu istisnadan yararlanamazlar.
- Sorumluluk uygulamasını tercih etmeyenler ile 18. madde kapsamında olmayanlar bu kapsamda oluşacak KDV tutarını kendileri beyan ederler ve genel hükümler çerçevesinde defter tutarlar.
- Gelir Vergisi Kanunu’nun 18.maddesindeki istisna uygulamasından mansup (atanmış) mirasçılar yararlanamayacaktır.
- Yapılan işin bir iş yerine (İş yeri V.U.K 156.Madde) bağlı olacak şekilde yapılmaması gerekir. (G.V.K 60, 61 ve 62.Maddeye bakınız)
- G.V.K 18. Madde kapsamında istisna kazanç elde edenler, Gelir Vergisi Kanunu’nun 86/1-a maddesine göre bu kapsamda elde ettikleri kazançları beyan etmeyeceklerdir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 82/4 maddesine göre arızi serbest meslek kazancı elde edenler de bu istisnadan yaralanabilir. Ayrıca, arizi serbest meslek kazancı elde edenler için KDV mükellefiyeti tesis edilmeyecektir.
Örnek: Herhangi bir dergiye/yayın evine periyodik olarak veya arızi olarak (Örnek olay periyodik olarak ele anılacaktır; ancak, G.V.K 60, 61 ve 62.madde kapsamında bir bağlılık olmaması gerekir) karikatür çizen serbest meslek erbabı, aylık olarak karikatür başına 200-TL net telif ücreti almaktadır.
KDV hariç gelir stopaj dahil tutar 200-TL/0,17 = 240,96-TL
Gelir vergisi Stopaj 240,96*0,17= 40,96-TL gelir vergisi stopajı hesaplanır.
KDV Stopajı 240,96*0,18= 43,37-TL KDV stopajı hesaplanır.
Gelir Stopajla KDV stopajı dahil toplam bedel 200+40,96+43,37= 284,33-TL olacaktır.
Dergi veya aynı işlemleri yapan (X) işletmesi, 40,96-TL gelir vergisi stopajı, muhtasar beyannamesiyle beyan edecektir. Aynı işletme kişi veya kuruluş yaptığı 43,37-TL KDV stopajını ise, 2 No.lu KDV beyannamesiyle beyan edecektir. İstisna kazanç elde edenler stopaj usulü vergilendirilmiş olacak ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 86/1-a maddesine göre, bu kapsamda elde ettikleri kazançları beyan etmeyeceklerdir.
Serbest Meslek Kazanç İstisnasından Yararlanamayacak Olanlar Kimlerdir?
Bir takvim yılı içinde kazançları toplamı 103. maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşanlar bu istisnadan faydalanamazlar. Bu durumda olanların, 94 üncü maddenin birinci fıkrası kapsamında tevkifat yapma yükümlülüğü yoktur. Bu durumda olanlar, serbest meslek kazanç istisnasından yararlandırılmayacak ve bu kişiler GVK’nın 85’inci maddesi kapsamında yıllık beyannamesi vereceklerdir.
Serbest Meslek Kazancı Nedir?
Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır. Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmıyan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır. Tahkim işleri dolayısiyle hakemlerin aldıkları ücretler ile kollektif, adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da, serbest meslek kazancıdır.
