Yenileme Fonu
Yenileme fonu ayrılabilecek haller, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 328 ve 329’uncu maddesinde belirlenen hal ve şartlarda mümkün olabilir. Bu nedenle, serbest meslek erbaplarının yenileme fonu ayırıp ayıramayacağını tespit etmek için serbest meslek kazancı elde edenlerin tuttukları defterleri ayrıntılı olarak incelemek gereklidir.
Serbest Meslek Kazancı Elde Edenler Hangi Defteri Tutarlar?
Serbest meslek kazancı elde edenler, mezkur Kanunun 210’uncu maddesine göre serbest meslek kazanç defteri tutarlar. Bunun yanında, serbest meslek erbapları defter-beyan sistemini de kullanırlar (yeni durum). Ancak, serbest meslek kazancı elde eden hekimler, diledikleri takdirde (isteğe bağlı) serbet meslek kazanç defterine yazılması gereken şeyleri (gider ve hasılat) protokol defterine yazıp, ayrıca bir serbest meslek kazanç defteri tutmayabilirler.
Serbest Meslek Erbapları Yenileme Fonu Ayırabilir mi?
Serbest meslek erbaplarının yenileme fonu ayırabileceğine dair özelgeler mevcuttur. Ancak,serbest meslek erbaplarının yenileme fonu ayırabilmeleri teknik olarak mümkün bulunmamaktadır. Çünkü, yenileme fonu ayırabilmek için teknik olarak, bilanço usulüne göre defter tutmak gereklidir. (549-Özel Fon hesabı veya bu mahiyetteki bir hesap olması gerekir) Ancak, serbest meslek erbapları, aşağıdaki istisnalar dışında bilanço usulü deffter tutmazlar.
Serbest meslek erbaplarının yenileme fonu ayırabilmeleri için Gelir Vergisi Kanunu’nun 37’nci maddesinin son fıkrasında belirtildiği şekilde, özel okul ve hastane işleten serbest meslek erbaplarının, serbest meslek kazançlarını işletme kayıtlarına ithal etmeleri ve işletmeninde bilanço usulüne göre defter tutması kaydıyla yenileme fonu ayırmaları mümkün olur.
Yine, Gelir Vergisi Kanununun 67’nci maddesinin 6. fıkrasına istinaden aynı Kanunun 65’inci maddesinin son fıkrasındaki durumlarda bilonço esasına göre defter tutulursa yenileme fonu ayırmak mümkün olabilir.
Öte yandan, bilanço usülüne göre defter tutmayanların 549-Özel Fonlar Hesabı olmadan mali tablo dipnotlarında not alarak yenileme fonu ayırabilecekleri iddia edilse de bu durumda dönemsellik ilkesine aykırı olacaktır.
Dolayısıyla, serbest meslek erbaplarının teknik olarak, her ne kadar özelgelerde izin verilse dahi, yenileme fonu ayırmaları mümkün değildir. Bu nedenle, yukarıda sayılan istisnalar dışında, serbest meslek erbaplarının teknik olarak yenileme fonu ayırmaları mümkün değildir.
