İhaleye fesat karıştırma suçu nedir? 

Kamu ihalelerinde, ihale komisyonunun kurulmasıyla sözleşmenin imzalanması aşamasına kadar olan süreçte kamu kurumlarının aldığı/sattığı mal ve hizmetler ile yapılan kiralama işlemleriyle alakalı olarak, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunun 235. maddesinde sayılan fillerin işlenmesiyle oluşan suça, ihaleye fesat karıştırma suçu denir.

İhaleye fesat karıştırma suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 235. maddesinde aşağıdaki gibi açıklanmıştır:

“(1) Kamu Kurumu veya kuruluşları adına yapılan mal veya hizmet alım veya satımlarına ya da kiralamalara ilişkin ihaleler ile yapım ihalelerine fesat karıştıran kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

İhaleye fesat karıştırma suçu, sadece TCK’nın 235’inci maddelerinde ayrıntılı olarak açıklanan fiillerin işlenmesinde ve/veya hallerde oluşabilir. Bunun dışında, ihale komisyonu kurulduktan sonra sözleşme imzaladığı ana kadar olan uzun bir süreçte, işlenen bütün fiiller ihaleye fesat karıştırma suçunu oluşturmaz. İhale için komisyon kurulması ile sözleşmenin imzalandığı ana kadar olan süre, ihaleye fesat karıştırma suçunun oluşabileceği dönemdir.

İhaleye fesat karıştırma suçunun unsurları nelerdir?

İhaleye fesat karıştırma suçu seçimlik hareketlerle işlenebilir ve çok failli bir suç tipi olarak tanımlanır. İhaleye fesat karıştırma suçu, ihale komisyonunun kurulmasıyla ihale sözleşmesinin imzalanması aşamasına kadar olan süreçte Kanunlarda sayılan esasa ve usule aykırı işlemler, hileli hareketler ile ihaleye katılan veya katılmak isteyen ilgililer üzerinde cebir ve şiddet kullanarak ihaleye katılımları engelleme ve ihale konusu işlemlerde fiyat konusunda açık veya zimmi anlaşmalar yapmak gibi fiillerden oluşur. İhaleye fesat karıştırma suçunda kamu zararı şartı aranmaz.

Aşağıdaki suçların işlenmesi halinde ihaleye fesat karıştırılmış sayılır. İhaleye fesat karıştırma suçunun unsurları veya ihaleye fesat karıştırma suçları, Türk Ceza Kanunu’nda aşağıdaki gibi açıklanmıştır:

Hileli davranışlarla ihaleye fesat karıştırma suçu

Aşağıda sayılan eylemler, hileli davranışlarla işlenen ihaleye fesat karıştırma suçunun kapsamına girer:

  • İhalelere katılma yeterliğine ve koşullarına sahip olan kişi ve firmaların yapılan ihale ile ihale süreçlerindeki işlemlere katılmalarını engelle ve engelleyici diğer davranışlar,
  • İhalelere katılma yeterliğine ve koşullarına sahip olmayan kişi ve firmaların ihaleye katılmasını sağlama veya onları ihaleye almak
  • Haleye teklif edilen malların, idari ve teknik şartnamelerde belirtilen niteliklere sahip olmasına rağmen, söz konusu malları şartnameye uymadığından bahisle değerlendirme dışı bırakmak veya ihale dışı bırakmak,
  • İhaleye teklif edilen malları, idari ve teknik şartnamelerde belirtilen niteliklere uygun olmamasına rağmen, şartnamelere uygunmuş gibi değerlendirmeye almak veya ihaleye katılmasını sağlamak

Şartnamelere göre gizli tutulması gereken bilgilere başkalarının ulaşmasını sağlama

Yapılan ihalelerde, kanun ve şartnameye göre ihalelerle ilgili teklifler ve diğer ihale süreçleri ve belgeleri ile ilgili olarak, gizli kalması gereken bilgilere başkasının ulaşmasını sağlamak veya bu bilgileri başkalarına vermek ya da bu bilgileri başkalarına ifşa etmek ayrı bir suç tipi olarak tanımlanmıştır. Örneğin, yaklaşık maliyetle ilgili veya rakiplerin teklifleriyle ilgili olarak 3. kişi ve firmalara bilgi vermek bu suç tipini oluşturur.

Cebir veya tehdit kullanmak suretiyle ihalelere ve ihale süreçlerine katılımı engellemek

Yapılan ihalelerde, ihale ilgililerine (memurlara, ihale komisyon üyelerine, ihaleye katılan kişi ve firmalara ve süreçteki diğer kişi, firma ve görevlilere) cebir ve şiddet kullanmak veya tehdit etmek suretiyle ya da mevzuata aykırı diğer davranış ve eylemlerle ihaleye katılma yeterliğine veya koşullarına sahip olan kişi ve firmaların ihalelere ve ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek ayrı bir suç tipi olarak tanımlanmıştır. Örneğin, ihaleye katılacak kişileri ihaleden çekilmek için tehdit etmek bu suç tipine girer.

İhale şartlarını ve özellikle fiyatı etkilemek için aralarında açık veya gizli anlaşma yapmak

Yapılan ihalelerde, ihalelere katılan veya katılmak isteyen kişi ve firmaların, ihalenin şartlarını ve ihale kapsamındaki mal ve hizmetlerin fiyatlarını etkileme amacıyla açık veya zimmi anlaşmalar yapmaları ayrı bir suç tipi olarak tanımlanmıştır. Örneğin, ihaleler için düşük veya yüksek teklif vermek için açık ya da gizli anlaşmalar yapmak bu suç tipine girmektedir.

İhaleye fesat karıştırma suçunun nitelikli halleri nelerdir?

İhaleye fesat karıştırma suçunun nitelikli halleri, Türk Ceza Kanunu’nun 235. maddesinde aşağıdaki gibi açıklanmıştır:

  • Cebir veya tehdit kullanmak suretiyle suçun işlenmesi hâlinde temel cezanın alt sınırı beş yıldan az olamaz. Ancak, kasten yaralama veya tehdit suçunun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hâllerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca bu suçlar dolayısıyla cezaya hükmolunur.
  • İşlenmesi sonucunda ilgili kamu kurumu veya kuruluşu açısından bir zarar meydana gelmemiş ise, bu fıkranın (a) bendinde belirtilen hâller hariç olmak üzere, fail hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
  • İhaleye fesat karıştırma dolayısıyla menfaat temin eden görevli kişiler, ayrıca bu nedenle ilgili suç hükmüne göre cezalandırılırlar.
  • Yukarıdaki fıkralar hükümleri, kamu kurum veya kuruluşları aracılığı ile yapılan artırma veya eksiltmeler ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, kamu kurum veya kuruluşlarının ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının iştirakiyle kurulmuş şirketler, bunların bünyesinde faaliyet icra eden vakıflar, kamu yararına çalışan dernekler veya kooperatifler adına yapılan mal veya hizmet alım veya satımlarına ya da kiralamalara fesat karıştırılması halinde de uygulanır.”

İhaleye fesat karıştırma suçunun cezaları nelerdir?

Kamu kurumu veya kuruluşları adına yapılan mal ve hizmet alım veya satımlarına ya da kiralamalara ilişkin ihaleler ile yapım ihalelerine fesat karıştıran kişi, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

İhaleye fesat karıştırma suçunun örnekleri

İhaleye fesat karıştırma suçunun örnekleri aşağıdaki gibidir:

  • Yaklaşık maliyetle ilgili ya da rakiplerin teklifleriyle ilgili olarak 3. kişi ve firmalara bilgi vermek veya bilgi sızdırmak.
  • İhalelerle ilgili düşük veya yüksek teklif vermek için açık ya da gizli anlaşmalar yapmak
  • İhalelere katılacak kişi ve firmaları ihaleden çekilmek için tehdit etmek veya onlara cebir ve şiddet kullanmak
  • Hileli davranışlarla ihaleye katılma yeterliliğine sahip olmayan firmaları ihaleye alma, katılma yeterliliğine sahip olanları ihale dışı bırakmak
  • Hileli davranışlarla ihale mevzuatına ve şartnamelere uygun olmayan malları ihaleye almak veya ihale mevzuatına ve şartnamelere uygun malları ihale dışı bırakmak

İhaleye fesat karıştırma suçunda savunma ve hukuki süreç

  • İhaleye fesat karıştırma suçu, 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması Rüşvet ve Yolsuzlukla Mücadele Kanunu’nun 17, 18 ve 19. maddelerine göre savcılıkça resen yürütülür. Bu süreçte ihale belgeleri, varsa teknik takipler ve Ceza Muhakemesi Kanununa göre yapılan/toplanılan diğer delillere göre soruşturma ve kovuşturma yürütülür.
  • Hukuki süreçte memurlar, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 137. maddesine göre görevinden uzaklaştırılabilir.
  • Dava sürecinde; soruşturma veya kovuşturma aşamasında 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması Rüşvet ve Yolsuzlukla Mücadele Kanunu’na göre, ilgili memur ve bazı akrabalarından savcılık derhal mal bildiriminde bulunulmasını isteyebilir.
  • Haksız mal edinmelerde dava sürecinde malların zoralımına (el koyma) hükmedilebilir.

İhaleye fesat karıştıran memurun soruşturması nasıl yapılır?

İhaleye fesat karıştıran memurun soruşturması, 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması Rüşvet ve Yolsuzlukla Mücadele Kanunu’nun 17 ve 18’inci maddelerine göre Cumhuriyet Başsavcılığınca resen yapılacak ve bu konuda 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkındaki Kanunun 5 ve 6’ncı maddelerine göre soruşturma için izin almaya gerek bulunmayacaktır. Dolayısıyla memurlar doğrudan soruşturmaya tabi tutulacaktır.

İhaleye fesat karıştırma suçundan soruşturulan memur açığa alınır mı?

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 137’nci maddesine göre, görevden uzaklaştırma, kamu hizmetlerinin gerektirdiği hallerde, görevi başında kalmasında sakınca görülecek devlet memurları hakkında alınan ihtiyati bir tedbir olarak açıklanmıştır. Dolayısıyla kamu hizmetinin gerektirdiği her halde mezkûr Kanunun 138’inci maddesindeki kişiler tarafından ilgili memurlar görevinden uzaklaştırabilecektir.

Ayrıca disiplin cezası için disiplin soruşturma açılmasa dahi, eğer ihaleye fesat karıştıran memurun göreviyle alakalı bir durumsa ilgili memur mezkûr Kanunun 137’nci maddesine göre görevden uzaklaştırılabilecektir. Bunun yanında, ihaleye fesat karıştırma nedeniyle kovuşturma aşamasında mezkûr Kanunun 140’ıncı maddesine göre de haklarında mahkemelerce cezai kovuşturma yapılan devlet memurları 138’inci maddedeki yetkililer tarafından görevden uzaklaştırılabilecektir. Buradaki sayılan yetki ihtiyari bir yetkidir.

İhaleye fesat karıştıran kişinin memuriyetinin sona ermesi 

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48’inci maddesinde memuriyete girişin genel ve özel şartları ayrıntılı olarak hüküm altına alınmıştır. Mezkûr maddenin A-5 fıkrasında, Türk Ceza Kanunu’nun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, (…)(1) zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmak, memuriyete engel suçlar olarak sayılmıştır.

Öte yandan, aynı Kanunun “Memurluğun Sonu Ermesi” başlıklı 98’inci maddesinde, memurluğa alınma şartlarından herhangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması veya memurlukları sırasında bu şartlardan herhangi birini kaybetmesi hallerinde memurluğun sona ereceği hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla ihaleye fesat karıştırma suçundan ceza alan bir kişi, ceza aldığı süre hesaba katılmaksızın (1 yıldan az olması veya çok olması önemsiz) memuriyeti sona erecektir.

Bunun yanında, ihaleye fesat karıştırma suçundan adli mahkemelerde yargılanan kişiler hakkında, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 125-e maddesine göre disiplin soruşturması da başlatılacaktır. Eğer böyle bir durumda adli mahkemedeki dava sonuçlanmadan disiplin soruşturması tamamlanırsa, ilgili kişi mahkemesi bitmeden dahi aynı Kanunun 125-e maddesine göre bir daha atanmamak üzere memuriyetten çıkarılabilecektir. Bu durumda, her iki şekilde de memuriyet sona erecektir; ancak, disiplin soruşturması tamamlanmadan adli mahkemelerde “ihaleye fesat karıştırma” suçundan ceza alınırsa 98’inci maddeye göre, adli mahkeme süreci tamamlanmadan disiplin soruşturması sonucunda memuriyetten çıkarılırsa 125-e maddesine göre memuriyet sona erecektir.

İhaleye fesat karıştırma suçu ve cezası, sözleşme yapılanan kadar olan dönem için edimin ifasına fesat karıştırma suçu ise sözleşme sonrası mal ve hizmetin ifası hallerinde işlenebilir. Bu nedenle, ihaleye fesat karıştırma suçu ve cezası sözleşme imzalanana kadar olan dönemi kapsamaktadır.

Görevi kötüye kullanma suçu ile ilgili olarak ayrıntılı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz. İhaleye fesat karıştırma suçuyla ilgili bir uzman desteği alabilir; bir avukata danışabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

  1. İhaleye fesat karıştırma suçu için zamanaşımı süresi ne kadardır?

İhaleye fesat karıştırma suçunda zamanaşımı 15 yıldır. Bu süre içinde suçun soruşturmasına başlanılması ve/veya hüküm verilmesi gerekir.

  1. İhaleye fesat karıştırma suçunun cezası ne kadardır?

İhaleye fesat karıştırma suçunun cezası 3 ila 7 yıla kadardır.

3.İhaleye fesat karıştırma suçu soruşturma iznine tabi mi?

İhaleye fesat karıştırma suçu soruşturma iznine tabi bir su olmayıp, 3628 sayılı Kanunun 17, 18 ve 19. maddelerine göre cumhuriyet savcısı tarafından suç soruşturması resen yürütülür.

  1. İhaleye fesat karıştırma suçu yüz kızartıcı suç mudur?

İhaleye fesat karıştırma suçu genel anlamda yüz kızartıcı suç olmasa da, Danıştay tarafından 657 Devlet Memurları Kanunun 125-e bendi açısından “memurlukla bağdaşmayacak yüz kızartıcı suç olarak” olarak tanımlanmış olup, memuriyetten çıkartılması gerektiren bir suç olarak görülmüştür.

  1. İhaleye fesat karıştırma suçu memuriyete engel mi?

İhaleye fesat karıştırma sucu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 48/A-Genel Şartlar bölümünden memuriyete engel suç olarak sayılmıştır.

  1. İhaleye fesat karıştırma suçuna hangi mahkemeler bakar?

İhaleye fesat karıştırma suçuna asliye ceza mahkemeleri bakar. Ancak, ihaleye fesat karıştırma suçu için ayrıca disiplin soruşturması yapılacağından, disiplin suçlarına ilişkin işlemlere idare mahkemeleri bakmaktadır.

  1. Özel sektör ihalelerinde bu suç işlenebilir mi?

Özel sektör ihaleleri, kamu ihaleleri kapsamında olmadığı için ihaleye fesat karıştırma suçunu oluşturmaz.

Kaynak: 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu girin!
Lütfen isminizi buraya girin