Borsada batmak var mı?
Borsa İstanbul’da borsaya açık olan bütün şirketlerin hisse senetleri alınabilir. Ancak, hisse senedi alınırken spekülatif kâğıtlara yatırım yapılmamalıdır. Hisse senetleri alındıktan sonra hisse senetleri değer kaybedebilir ve kırmızıya (zarar durumuna) düşülebilir. Bu durumda “görünen bir zarar” vardır. Ancak, zarardayken o hisse senedi satılmazsa, yani zararına hisseden çıkılmaz ise bu zarar sadece görünen bir zarar olacaktır.
Ama paniklemek suretiyle zarardayken hisseler satılırsa görünüşteki zarar kesin zarara dönüşebilir. O yüzden zarardayken bile sabrederek, zararına eldeki hisselerden çıkış yapılmamalıdır. Tabi ki bazı durumlarda daha fazla zarara girmemek için zarar-kes uygulaması da yapılabilir. Bu durum, zarardayken zararına aceleci bir tavırla satış yapılmasıyla karıştırılmamalıdır. Borsada batmak kavramını hem normal borsalar ve hisse senetleri hem de kripto para ile kripto para borsaları için ayrı ayrı incelemek gereklidir. Dolayısıyla borsada batmak kavramını ayrıntılı incelemek gerekir.
Borsa ve kripto para farkı
Borsada batmak kavramını anlayabilmek için öncelikle kripto para ile kripto paraların üzerinden işlem gördüğü kripto borsalarını birbirinden ayırmak gerekir. Normal borsaların arkasında devletler ve o devletin mevzuata düzenlenmiş kurumları bulunmaktadır. Buna göre belirlene belli şartları taşıyan şirketler halka açılmak suretiyle fon toplarlar. Ancak, kripto para işlemlerine aracılık eden borsalarının arkasında devletler bulunmamakta, bunlar daha çok özel şirketler üzerinden faaliyetleri sürdürmektedir. Öte yandan kripto para çıkaranlarda bunu herhangi bir egemenlik hakkına istinaden çıkarmıyor; yaptıkları bazı yazılımları isimlendirerek kripto para ismiyle (Bitcoin vb) satmaktadır.
Kripto paraların hukuki niteliği
Kripto paralar özel şirketlerin çıkardığı bazı özellikleri kendinde barındıran yazılımlardır.
Borsa ile kripto para arasındaki fark
- Normal borsalar (BİST, Nasdaq vb.) organize borsalar olup arkasında devletler bulunmakta ve bu borsalarda alınıp satılan hisseler belli bazı şartları taşıyan ve hemen yok olamayan şirketlerdir. Oysa kripto para borsaları (Binance, Huobi vb) ve bu borsalar üzerinde alınıp-satılan kripto paralar arkalarında herhangi bir devletin olmadığı ve özel şirketler olduğu için iflas edebilir ve bir günde borsanın fişini çekebilirler. (Örneğin Thodex borsası)
- Normal borsalardan (BİST, Nasdaq vb.) aldığınız hisse senetleri değer kazanabilir ama yok olamazlar; ancak kripto borsalarından aldığınız kripto paralar 1 günde yok olabilir veya bu kripto paralar 3-4 gün değeri peş peşe düştüğü için ya da onları sergileyen/satan kripto borsalardaki şartları artık taşımadıkları için bu coinleri kısa bir süre içinde borsa kotundan çıkarabilir (Örneğin İşlem çiftlerinin kaldırılması)
- Normal borsalardan (BİST, Nasdaq vb.) aldığınız hisse senedi zarar edebilir ama tekrar çıkabilir; bir şekilde zarar etseniz de nihayetinde o şirketin ortağı olarak olursunuz; ama kripto borsalarda aldığınız coinler/kripto paralar tamamen yok olabilir ve paranızı ya da servetinizi tamamen kaybedebilirsiniz; kaybettiklerinizi de kimseden talep edemezsiniz.
- Normal borsalardan (BİST, Nasdaq vb.) aldığınız hisse senetleri değer kaybedebilir ama hiçbir zaman yok olmazlar; ama kripto paralarınız sıcak veya soğuk cüzdandan ya da kripto borsasından çalınabilir; çaldırdığınız coinlerinizi kimseden talep edemezsiniz.
- Normal borsalardan (BİST, Nasdaq vb.) aldığınız hisse senetleri içim borsaya giriş şifrenizi unutabilirsiniz, eğer unutursanız ilgili yatırım şirketinden tekrar şifre alarak hesabınıza ve senetlerinize ulaşabilirsiniz; diyelim ki; belli bir süre ulaşamadınız, hiçbir şekilde hisse senetleriniz kaybolmaz. Ama kripto para borsalarındaki soğuk cüzdanın dijital şifresini unutursanız ve hatırlatma sorularını da hatırlamaz ve yanlış cevaplarsanız soğuk cüzdandaki tüm paranızı kaybedersiniz ve bu konuda karşınızda muhatap bulamazsınız. Eğer sıcak cüzdanda ise çalınabilir ve bir daha geri alamazsınız. Bu konuda yine muhatap bulmak zordur.
