Tevsik Zorunluluğunun Kapsamı ve Tutarı

Ödemelerde 7000-TL Üzeri Tevsik Zorunluluğunda vergi mükellefleri, diğer mükelleflerle yaptıkları ticari işlemler dolayısıyla yapacakları her türlü tahsilat ve ödemeleri istisnalar hariç, banka ve benzeri finansal kuurmlar üzerinden yapmak zorundadırlar. Yani, bilanço esasina göre defter tutanlar 7000-TL üzeri tahsilat ve ödemeleri 100-Kasa Hesabı üzerinden yapamayacaklardır. Bu nedenle, 7000-TL üzerindeki tahsilat ve ödemeleri 102- bankalar hesabı veya kredi kartı gibi belgelendirebilecekleri banka ve finans sistemi üzerinden yapmaları gerekmektedir.

Tevsik zorunluluğu kapsamında olanların, kendi aralarında ve tevsik zorunluluğu kapsamında olmayanlarla yapacakları, 7.000 TL’yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları ve bu tahsilat ve ödemeleri söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunludur.

Bu kapsamda örneğin;

• Her türlü mal teslimi veya hizmet ifasına ilişkin tahsilat ve ödemelerin,
• Avans, depozito, pey akçesi gibi suretlerle yapılacak tahsilat ve ödemelerin,
• İşletmelerin kendi ortakları ve/veya diğer gerçek ve tüzel kişilerle yaptığı her türlü tahsilat ve ödemelerin belirlenen haddi aşması durumunda, aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması ve bu işlemlerin söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik edilmesi zorunludur.

7000-TL Üzeri Ödemelerin Banka Kanalıyla Yapılmaması Durumunda Ceza Uygulaması Nasıl Olur?

Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna uymayan mükelleflerden her birine, her bir işlem için bu maddeye göre uygulanan cezalardan az olmamak üzere işleme konu tutarın % 5’i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir. Bu şekilde ceza kesilen mükellefler hakkında üçüncü fıkra hükmü uygulanmaz. Ancak, bu fıkra uyarınca bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı 770.000 TL (1.800.000)’yi geçemez.

2020 yılı için 1. sınıf tüccarlar (Bilanço Esası) ile serbest meslek erbapları için belirlenen minumum ceza tutarı 2300-TL’dir. İşletme hesabına göre defter tutanlar ile defter tutan çiftçiler ve kazancı basıt usulde tespit edilenler için belirlenen  en az ceza tutarı da 2020 yılı için 1200-TL’dir.

Örnek1, Bilanço esasına göre vergi mükellefi olan (A), 25.05.2020 tarihinde (B) şirketine KDV dahil 20.000-TL’lik mal satmış ve tahsilatın tamamını elden kasa hesabı üzerinden yapmıştır. Buna göre (20.000TL*0,05=1000-TL) 1000-TL ceza kesilmesi gerekmektedir. Ancak, bu tutar maddede bilanço usulüne göre defter tutanlar için belirlenen en az ceza tutarı olan 2300-TL’den az olduğu için söz konusu işlem için 1000-TL yerine, 2300-TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

Örnek2, Bilanço esasına göre vergi mükellefi olan (A), 05.05.2020 tarihinde (B) şirketine KDV dahil 50.000-TL’lik mal satmış ve tahsilatın tamamını elden kasa hesabı üzerinden yapmıştır. Buna göre (50.000TL*0,05=2.500-TL) 2.500-TL ceza kesilmesi gerekmektedir. Söz konusu tutar maddede bilonço usulüne göre defter tutanlar için belirlenen en az ceza tutarı olan 2300-TL’den fazla olduğu için 2500-TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

Örnek3, İşletme esasına göre defter tutan (C), 25.05.2020 tarihinde (D) şirketine KDV dahil 20.000-TL’lik mal satmış ve tahsilatın tamamını elden kasa hesabı üzerinden yapmıştır. Buna göre (20.000TL*0,05=1000-TL) 1000-TL ceza kesilmesi gerekmektedir. Ancak, bu tutar maddede işletme hesabına göre defter tutanlar için belirlenen en az ceza tutarı olan 1200-TL’den az olduğu için söz konusu işlem için 1000-TL yerine, 1200-TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

Örnek4, İşletme hesabına defter tutan (C), 05.05.2020 tarihinde (D) şirketine KDV dahil 50.000-TL’lik mal satmış ve tahsilatın tamamını elden kasa hesabı üzerinden yapmıştır. Buna göre (50.000TL*0,05=2.500-TL) 2.500-TL ceza kesilmesi gerekmektedir. Söz konusu tutar maddede işletme hesabına göre defter tutanlar için belirlenen en az ceza tutarı olan 1200-TL’den fazla olduğu için 2500-TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.

Aynı Günde Aynı Kişi veya Kurumlarla Yapılan İşlemlerin Durumu Nasıl Değerlendirilir?

Aynı günde aynı kişi veya kurumlarla yapılan işlemlerin toplam tutarının 7.000 TL’yi aşması durumunda, işlemlerin her biri işlem bazında belirlenen haddin altında kalsa bile, aştığı işlemden itibaren işleme konu tahsilat ve ödemelerin de aracı finansal kurumlar aracılığıyla yapılması zorunludur.

Örnek5, Tevsik zorunluluğu kapsamında olan (A) A.Ş., aynı gün içerisinde (B) Ltd. Şti.’nden sırasıyla 1.000 TL, 3.000 TL, 3.500 TL ve 500 TL tutarında ayrı ayrı mal alımları gerçekleştirmiştir. Tevsik zorunluluğu kapsamında olan (A) A.Ş.’nin (B) Ltd. Şti.’nden aynı günde yaptığı mal alımları toplamı 3.500 TL’lik alımla 7.000 TL’lik haddi aştığından, son iki işleme ait tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğu kapsamında aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması gerekmektedir.

Söz konusu tahsilat ve ödemelerde tevsik zorunluluğuna uyulmaması durumunda (A) A.Ş. ile (B) Ltd. Şti.’ne ayrı ayrı ceza uygulanacaktır.

Kısım Kısım Yapılan Tahsilat ve Ödemelerde Durum Nasıl Değerlendirilir?

Tahsilat ve ödemeye konu işlem tutarının tevsik zorunluluğu 7.000 TL’yi aşması durumunda haddi aşması halinde, bedelin farklı tarihlerde kısım kısım ödenmesinde işlemin toplam tutarı dikkate alınacak ve her bir tahsilat ve ödeme, tevsik zorunluluğu kapsamında aracı finansal kurumlar kanalıyla gerçekleştirilecektir.

Örnek6, Serbest meslek erbabı (C), (D) A.Ş.’ye bir yıl süreyle vereceği hizmet karşılığında 12.000 TL alacaktır. Aralarındaki anlaşma gereği (D) A.Ş., hizmet bedelini 1.000 TL’lik taksitler halinde ödeyecektir. Bu durumda serbest meslek makbuzunun, taksitlerin ödendiği tarihlerde 1.000 TL üzerinden düzenlenmesi tevsik zorunluluğunu ortadan kaldırmayacak, sözleşmenin toplam tutarı belirlenen haddi aştığından kısım kısım yapılan her bir tahsilat ve ödeme de aracı finansal kurumlar kanalıyla tevsik edilecektir.

Söz konusu tahsilat ve ödemelerde tevsik zorunluluğuna uyulmaması durumunda serbest meslek erbabı (C) ile (D) A.Ş.’ye ayrı ayrı ceza uygulanacaktır.

Kapsamda Olmayan Tahsilat ve Ödemeler Hangileridir?

Banka ve finans kurumları aracılığı ile ödeme zorunluluğunun istisnaları aşağıdaki gibidir:

a) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda yer alan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bunlara ait döner sermaye işletmelerinin işlemlerine konu tahsilat ve ödemelerin,

b) 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununda tanımlanan sermaye piyasası aracı kurumlarında yapılan işlemlere konu tahsilat ve ödemelerin,

c) 11/8/1989 tarihli ve 20249 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 89/14391 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararda tanımlanan yetkili döviz müesseselerinin yapacakları döviz alım satım işlemlerine ilişkin tahsilat ve ödemelerin,

ç) Tapu sicil müdürlüklerinde gerçekleştirilen işlemler karşılığında yapılan tahsilat ve ödemelerin,

d) Noterlerde gerçekleştirilen işlemler karşılığında yapılan tahsilat ve ödemelerin,

e) 5018 sayılı Kanunda yer alan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ile bunların teşkil ettikleri birlikler, kanunla kurulan diğer kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan ve işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşlar veya bunlara ait veya tabi diğer müesseseler tarafından yapılan ihale işlemlerine ilişkin yatırılması gereken teminat tutarlarına ilişkin tahsilat ve ödemelerin aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır.