GİRİŞ

Vergi kanunlarıyla şehit ve gazilere belirli haklar sağlanmakla beraber, bu hakların nasıl kullanılacağı, kimlerin bu haklardan yararlanacağı ve söz konusu haklardan nasıl ve ne şekilde yararlanacağı konusunda ortadaki belirsizlikler ve anlam karmaşasından dolayı birçok hak sahibi kanunların kendilerine sağladığı haklardan yararlanamamaktadır.

Bir başka önemli konuda, kişilere sağlanan hakların çok sıkı şekil şartlarına bağlanması ve gelişen teknolojiyle beraber bu haklardaki yararlanma şekillerinin fiili olarak değişmesine rağmen mevzuat olarak gerekli değişikliklerin henüz yapılamamasıdır. Bu çalışmamızda şehit ve gazilere ve bunların yakınlarına, aynı zamanda bağlantılı olması hasebiyle engellilere sağlanan vergisel indirim, istisna ve kolaylıklardan yararlanma şartlarını kimlerin nasıl ve ne şekilde yararlanacağını vergi mevzuatı çerçevesinde ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

Şehitler, gaziler, engelliler ile malullere ve bu kimselerin yakınlarına sağlanan hak ve menfaatler, bu hakları sağlayan Kanunların bizzat kendisinde de vergiden istisna veya muaf tutulmuş olabilir. Ancak, burada bahsi geçen olayları sadece vergi Kanunları açısından ele alınacaktır.

GELİR VERGİSİ KANUNUNDA SAĞLANAN AVANTAJLAR

Gelir Vergisi Kanunu’nun 25 ve 26’ncı Maddesindeki İstisna Uygulaması ile 31 ve 89’uncu Maddedeki İndirim Uygulaması

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda şehitlere, gazilere, engelliler ile malullere ve bu kimselerin yakınlarına sağlanan hak ve menfaatler, mezkûr Kanunun 25, 26, 31 ve 89’uncu maddelerinde düzenlenmiştir. Kanunun 25 ve 26’ncı maddesindeki istisnalar 01.01.2003 tarihinden önce sonraki durumlarda vergilendirme açısından farklılıklar göstermektedir. Yine mezkûr Kanunun 31’inci maddesindeki engellilik indirimiyle 89’uncu maddesindeki beyanname üzerinden yapılan indirim arasında belirgin vergisel farklılıklar vardır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 25’inci Maddesindeki İstisna Uygulaması

Gelir Vergisi Kanunu’nun 25’inci maddesinde sayılan tazminat ve yardımlar vergiden istisna edilmiştir. Buna göre, şehit yakınlarının, gazilerin ve malullerin aldığı tazminat ve yardımlar vb. diğer gelirler vergiden istisna edilmiştir.

Söz konusu durumda,  mezkur Kanunun 25’inci maddesinde belirtilen tazminat ve yardımlar 01.01.2003 tarihinden önce edilmiş ise bu tazminat ve yardımlar, aynı maddeye göre gelir vergisinden istisna olacak, bu tazminat ve yardımları elde edenler de aynı Kanunun 86’ncı maddesinin 1. fıkrasının (a) bendine göre bu gelirleri için yıllık beyanname vermeyecek, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde de bu gelirler beyannameye hiçbir şekilde dâhil etmeyeceklerdir.

Ancak, mezkûr Kanunun 25’inci maddesinde belirtilen tazminat ve yardımlar 01.01.2003 tarihinden sonra elde edilmiş ise, söz konusu bu istisna 01.01.2003 tarihinden önceki gelirin tanımına göre düzenlendiği için, 01.01.2003 tarihinden sonra elde edilen tazminat ve yardımlar gelirin konusuna girmeyecek ve mezkûr Kanunun 2’nci maddesinde belirtilen (7) gelir unsuruna da girmediği için vergiye tabi olmayacaktır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 26’ncı Maddesindeki İstisna Uygulaması

Gelir Vergisi Kanunu’nun 26’ncı maddesinde sayılan vatan hizmeti yardımları da vergiden istisna edilmiştir. Mezkûr madde de sayılan harp malullüğü zamları, harp malullerine ve şehit, dul ve yetimlerine verilen tekel beyiyeleri ile şehitlerin dul ve yetimlerine şehit, dul ve yetimi sıfatıyla yapılan bilumum ödemeler ve vatan hizmetleri tertibinden bağlanan aylıklar ile ödenen mükâfatlar vergiden istisna edilmiştir.

Ancak, bu kapsamda elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi, elde edildiği tarih bakımından farklılık göstermektedir. Söz konusu duruma göre, şehitlerin yakınlarının veya gazilerin ya da malullerin aldığı harp malullüğü zamları, harp malullerine ve şehit, dul ve yetimlerine verilen tekel beyiyeleri, şehitlerin dul ve yetimlerine şehit, dul ve yetimi sıfatıyla yapılan bilumum ödemeler, vatan hizmetleri tertibinden bağlanan aylıklar ile ödenen mükâfatlar ve maaş[1], ikramiye vb. diğer gelirler 01.01.2003 tarihinden önce elde edilmiş ise bu gelirler Gelir Vergisi Kanunu’nun 26’ncı maddesine göre vergiden istisna olacak ve bu gelirleri elde edenler aynı Kanunun 86’ncı maddesinin 1. Fıkrasının (a) bendine göre  “ bu gelirleri için” yıllık beyanname vermeyecek, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde de bu gelirler, beyannameye dâhil edilmeyecektir.

Eğer yukarıda sayılan gelirler, 01.01.2003 tarihinden sonra elde edilirse, mezkûr Kanunun 2’nci maddesinde belirtilen (7) gelir unsuruna girmediği için vergiye tabi olmayacaktır. Başka bir deyişle elde edilen bu gelirler, 01.01.2003 tarihinden sonra verginin konusuna ve kapsamına girmediği için hiçbir şekilde vergilendirilmeyecektir.

Gelirin Tanımında Yapılan Değişiklik

Bu yazının (2.1.1) ve (2.1.2) bölümündeki farklılığın temel sebebi, 01.01.2003 tarihinden önceki gelirin tanımıyla, 01.01.2003 tarihinden sonraki gelirin tanımının farklı olmasıdır. Bahse konu tarihten önce gelir; bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği, tasarruf veya harcamasına kaynak teşkil eden her türlü kazanç ve iratların safi tutarı olarak tanımlanmıştır.

Ancak, 01.01.2003 tarihinden sonra gelir[2] bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarı olarak tanımlanmıştır.

Dolayısıyla, 01.01.2003 tarihinden önce elde edilen her türlü kazanç ve irat vergiye tabi tutulduğu için 25 ve 26’ncı maddede sayılan gelirler gelirin tanımının dışına çıkarılmış ve vergiden istisna edilmiştir. Zaten, 01.01.2003 tarihinden sonra elde edilen gelirler için bu maddelerin uygulanabilirliği ortadan kalkmıştır.

Gelir Vergisi 31’inci Kanunu’nun Maddesindeki Engellilik İndirimi

Genel Hükümler

Gelir Vergisi Kanunu’nun 31’inci maddesinde aşağıda belirtilen oranlarda çalışma gücünü kaybetmiş hizmet erbabı engellilerin brüt ücretlerinden yine aynı madde de belirtilen tutarlar indirim konusu yapılabilecektir.

Bu bölümün (2.2) tamamında engelliler için yapılan açıklamalar engelli durumda bulunan gaziler içinde geçerli olacaktır. Yine engelli durumda bulunan gaziler için yapılan açıklamalar ve verilen örneklerde engelliler için geçerli olacaktır. Yine bu bölümün (2.2) tamamında yapılan şekilsel şart ve açıklamalar, yerine göre bu makalenin (2.3) bölümü içinde uygulanabilecektir.

Gelir Vergisi Kanununda engellilere sağlanan indirim hakkı hem 31’inci maddede, hem de 89’uncu maddede tanımlanmıştır. Ancak, Gelir Vergisi Kanunu’nun 89’uncu maddesine göre yapılacak indirimlerde 31’inci maddedeki esaslara göre yapılacaktır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun “Engellilik İndirimi”   başlıklı 31’inci maddesi ise şu şekildedir:

“Çalışma gücünün asgarî % 80’ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece engelli asgarî % 60’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece asgarî % 40’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece  engelli sayılır ve aşağıda engellilik dereceleri itibariyle belirlenen aylık tutarlar, hizmet erbabının ücretinden indirilir.

Engellilik(4) indirimi;

– Birinci derece  engelliler için 440.000.000 lira,(*) (296 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2017 yılı için 900 TL.)

– İkinci derece (6462 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle değişen ibare. Yürürlük; 03.05.2013) engelliler(6) için 220.000.000 lira,(**) (296 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2017 yılı için 470 TL.)

– Üçüncü derece (6462 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle değişen ibare. Yürürlük; 03.05.2013) engelliler(6) için 110.000.000 liradır.(***) (296 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2017 yılı için 210 TL.)

(6462 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle değişen ibare. Yürürlük; 03.05.2013) engellilik(4) derecelerinin tespit şekli ile uygulamaya ilişkin esas ve usuller Maliye, Sağlık ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlıklarınca bu konuda müştereken hazırlanacak bir yönetmelik ile belirlenir.(****)”

Buna göre, söz konusu maddedeki engellilik indirimi asgari çalışma gücünü belli oranlarda kaybetmiş engellilere tanınan bir haktır. Dolayısıyla bu indirim hakkından sadece asgari çalışma gücünün % 40, % 60, %80’ini kaybeden engelliler ile engelli durumunda gaziler gerekli olan diğer şartları da taşıması kaydıyla yararlanabilecektir.

Unutulmamalıdır ki; hizmet erbabı engelliler ile hizmet erbabı engelli gaziler, kendileri için Gelir Vergisi Kanunu’nun 31’nci maddesine belirtilen indirim hakkından yararlanabileceklerdir.

Ancak, hizmet erbabı engelli ile hizmet erbabı engelli gazinin bakmakla yükümlü oldukları engelli kişi varsa bu madde kapsamında değil, mezkûr Kanunun 89’uncu maddesinin 1. Fıkrasının (3) numaralı bendinde belirtilen indirim hakkından yararlanabilecek ve yine aynı Kanunun 31’inci maddesindeki belirtilen esaslara göre hesapladıkları yıllık tutarları, yıllık gelir vergisi beyannamesinden düşebileceklerdir.

Engellilik İndirimi İçin Gerekli Olan Belgeler Nelerdir

Engellilik indiriminden yararlanmak isteyenlerin dilekçe ekinde bulunduracağı belgeler 222 seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin ilgili bölümünde şu şekilde ayrıntılarıyla açıklanmıştır:

Engelli hizmet erbabı kendisi için;

1. a) Çalıştığı işyerinden alacağı hizmet erbabı olduğunu gösterir belge,
2. b) Nüfus cüzdanı örneği ve üç adet fotoğraf.

Hizmet erbabı bakmakla yükümlü olduğu engelli kişiler için;

1. a) Ücretlinin çalıştığı işyerinden alacağı hizmet erbabı olduğunu gösterir belge,
2. b) Özürlü kişilerin nüfus cüzdanı örneği ve üç adet fotoğrafı,
3. c) Özürlü kişiye bakmakla yükümlü olunduğunu gösteren belge.

Engelli serbest meslek erbabı kendisi için;

1. a) Vergi kimlik numarasını gösteren belge,
2. b) Nüfus cüzdanı örneği ve üç adet fotoğraf.

Serbest meslek erbabı bakmakla yükümlü olduğu engelli kişiler için;

1. a) Serbest meslek erbabının vergi kimlik numarasını gösteren belge,
2. b) Özürlü kişilerin nüfus cüzdanı örneği ve üç adet fotoğrafı,
3. c) Özürlü kişiye bakmakla yükümlü olunduğunu gösteren belge.

Engelli indiriminden yararlanma hakkına sahip basit usulde vergilendirilen engelliler için;

1. a) Vergi kimlik numarasını gösteren belge,
2. b) Nüfus cüzdanı örneği ve üç adet fotoğraf.

Bu bölümde sayılan belgeler, Gelir Vergisi Kanununun 89’uncu maddesindeki beyanname üzerinden yapılacak indirimlere de şamildir.

Engellilik İndirimi İçin Hangi Kurumlara Başvurulmalı

Engellilik indiriminden yararlanmak isteyenlerin bir dilekçe ve yukarıda belirtilen belgelerle birlikte; illerde Defterdarlık Gelir Müdürlüğüne, bağımsız Vergi Dairesi bulunan ilçelerde Vergi Dairesi Müdürlüğüne, diğer ilçelerde Mal müdürlüğüne başvurması gerekmektedir.[3]

İndirimin Hududu ve İndirimler Toplamının İndirim Uygulanacak Gelirleri Aşması Durumu

Gelir Vergisi Kanunu’nun 31 ve 89’uncu maddesindeki engellilik indirimi için indirilebilecek maksimum tutarlar mezkûr maddede belirtilmiş olup,  2017 yılı için belirlenmiş güncel tutarlarda 296 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde açıklanmıştır.

Engelli hizmet erbabının mezkûr Kanunun 31’inci maddesine göre yararlanacağı engellilik indirim tutarı, engellinin asıl ücretlerini aşması halinde, aşan kısım engelli hizmet erbabına o ayda yapılan fazla mesai, yan ödeme ve ücret sayılan ödemelerin tutarına da uygulanacaktır. Ancak, buna rağmen indirim tutarının söz konusu ödemelerden fazla olması halinde de ilgili kişiye herhangi bir vergi iadesi  yapılmayacaktır.[4]

Ancak, Gelir Vergisi Kanununun 89’uncu maddesine göre yapılacak indirim tutarı beyan edilen serbest meslek kazancı ve basit usul kazanç tutarı ile sınırlı olup, kazancın yetersiz olması halinde indirilemeyen tutar bir sonraki yıla devredilmeyecektir.

Engellilik İndirimi Hangi Kazançlara Hangi Dönemler İtibariyle Uygulanır

Engellilik İndirimlerinin uygulanmasında esas prensip, ücretin ödeme dönemidir. Ücret günlük dönemler itibariyle ödenmekte ise indirimlerin günlük tutarları ile ücret aylık dönemler itibariyle ödenmekte ise indirimlerin aylık tutarları ile (kıst bir döneme inhisar etse dahi) uygulanması gerekmektedir.[5]

Bu nedenle, engelli hizmet erbabına aylık dönemler itibariyle ücret ödenmesi halinde engellilik indirimi aylık tutarlar üzerinden uygulanacak olup, bir ay içerisinde kıst dönem çalışılması durumunda da engellilik indiriminin aylık tutarları dikkate alınacaktır. Ücret günlük dönemler itibariyle ödeniyorsa da engellilik indiriminin günlük tutarlara uygulanması gerekmektedir.

Bu şekilde hesaplanan engellilik indiriminin aylık tutarı, hizmet erbabının aylık tevkifat matrahından indirilmesi gerekmektedir.[6] Eğer, muhtelif yerlerden ücret alanlar varsa, engellilik indirimi, özel indirimin uygulandığı ücret gelirine uygulanacaktır. Yine engellilik indiriminden yararlanacak birden fazla kişinin bulunması halinde, bu hesaplama her bir kişi için ayrı ayrı yapılacak ve indirim uygulanmasında da toplu olarak dikkate alınacaktır.

Kimler İndirimlerden Yararlanamaz

Gelir Vergisi Kanunu’nun 31 ve 89’uncu maddesindeki engellilik indiriminden gerçek usulde vergilendirilen ticari kazanç sahipleri yararlanamayacaktır. Bunun yanında, GVK’nın 64’üncü maddesinde sayılan diğer ücretlilerde söz konusu indirimlerden yararlanacaktır. Öte yandan, dar mükellefler egelliler 31 inci maddedeki indirimden yararlanamayacaktır. Serbest meslek kazancı elde edenler ise engellilik indirimini sadece serbest meslek kazancından düşebilecektir.

Ayrıca, emekli durumda olup, Sosyal Güvenlik Kurumundan emeklilik veya engellilik maaşı alan emekli ve engellilerin maaşı da Gelir Vergisi Kanunu’nun 23’üncü maddesinin 1. Fıkrasının (11) numaralı bendine göre gelir vergisinden istisna olduğu için bu gelirleri elde eden emekliler, bu gelirlerine münhasır olmak üzere, GVK’nın 31’inci maddesindeki engellilik indiriminden faydalanamayacaktır.[7]

Engellilik İndiriminde Bakmakla Yükümlü Olma Tabiri Nedir

Engellilik indirimi uygulamasında bakmakla yükümlü olunan kişi tabirinden; engelli kişinin tabi olduğu çalışma mevzuatı veya bağlı bulunduğu sosyal güvenlik kurumunun mevzuatına göre bakmakla yükümlü sayılan anne, baba, eş ve çocukları anlaşılacaktır.[8] Burada dikkat edilmesi gereken nokta, mezkûr tebliğde çocuklar için herhangi bir yaş kısıtlamasına gidilmediği hususudur. Yani çocuklar,  herhangi bir yaş sınırlaması olmaksızın engellilik indiriminden faydalanacaktır.

İlgili Kurumların Yapacağı İşlemler Nelerdir

Defterdarlık Gelir Müdürlükleri, Vergi Dairesi Müdürlükleri ve Mal müdürlükleri kendilerine başvuran özürlülerin kişisel bilgilerini, Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkındaki Yönetmeliğin eki rapor formuna yazacaklar ve bu formları bir yazıya ekleyerek, engellileri yetkili sağlık kurulundan en yakınına sevk edeceklerdir.[9]

Yetkili sağlık kuruluşunca verilecek raporlar ilgili müdürlüklerce, Maliye Bakanlığı Gelir idaresi Başkanlığında oluşturulan Merkez Sağlık Kuruluna gönderilecektir. Maliye Bakanlığı Merkez Sağlık Kurulu, sağlık kuruluşları tarafından düzenlenen raporları inceleyerek, başvuru sahibinin çalışma gücünün ne kadarını kaybettiğine karar verecektir.[10]

Bu şekilde engellilik dereceleri belli olanlara ilişkin raporlar, ücretlilerde işverenine, diğerlerinde kendilerine verilmek üzere ilgili Vergi Dairesi Başkanlığına veya Defterdarlığa gönderilecektir.

Örnek 1: Asgari çalışma gücünün % 60’ını kaybetmiş hizmet erbabı engelli gazi R’nin 2016 yılı Mayıs ayı aylık brüt ücretinin 4000-TL olduğu varsayımı altında kendisinin ilgili ayda yararlanabileceği engellilik indirimi tutarını hesaplayalım.

Cevap 1:

Brüt Ücret           4.000-TL

Sigorta Pirimi    (4000*0,15=600 TL)                (600)-TL

(Varsa GVK 63’üncü maddedeki indirimler (OYAK vb. kesintiler) indirilir…

GVK 31. Maddedeki Engellilik İndirimi (2016 için 440 TL)           (440)-TL

Matrah (4000-600-440) = 2960-TL

Hesaplanan vergi  ( 2.960*0,15)  444-TL

 

Söz konusu örneğe göre çalışma gücünün % 60’ını kaybetmiş hizmet erbabı engelli ile engelli gazi R’nin 2016 yılı Mayıs ayında ödenecek gelir vergisi 440-TL olacaktır.

Gelir Vergisi Kanununun 89’uncu Maddesindeki Engellilik İndirimi

Genel Hükümler

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89’uncu maddesinin 1. Fıkrasının (3) numaralı bendine göre, basit usulde vergilendirilen engelliler, serbest meslek erbabı engelliler ile beyan edilen gelirlerinden, Gelir Vergisi Kanunu’nun 31’inci maddedeki esaslara göre hesapladıkları engellilik indirimini, yıllık beyannameleri üzerinden indirebilecektir.

İndirimden Yararlanabilecek Kişiler

Serbest meslek faaliyetinde bulunan engelliler ile serbest meslek erbabı engelli gaziler hem kendileri için hem de bakmakla yükümlü oldukları engelliler için bu indirim hakkından yararlanabileceklerdir.

Basit usul mükellefiyetten yararlanan engelliler ile basit usulden yararlanan engelli gazilerde sadece kendileri için bu indirim hakkından yararlanabileceklerdir.

Ücretliler de ise, yani hizmet erbabı engelliler ile hizmet erbabı engelli gaziler, bakmakla yükümlü oldukları engelli kişi varsa bu madde kapsamında beyan ettikleri gelirlerinden engellilik indiriminin yıllık tutarını düşebileceklerdir. Engelli hizmet erbapları veya hizmet erbabı engelli gaziler kendileri için ise GVK’nin 31’nci maddesine göre indirim hakkından yararlanabileceklerdir.

Bu fıkra kapsamındaki engellilik indirimleri de, yine GVK’nin 31’inci maddesindeki esaslara göre hesaplanacaktır.

İndirimin Uygulanması ve Esasları

Gelir Vergisi Kanunu’nun 31’inci maddesine göre çalışma gücünün asgari % 80’ini kaybedenler birinci derece engelli, % 60’ını kaybedenler ikinci derece engelli, % 40’ını kaybedenlerde üçüncü derece engelli sayılacaktır.

Yine, 2017 yılında uygulanan engellilik indirimi aylık olarak, 1. derece engelliler için 900-TL, 2. derece engelliler için 470-TL, 3. derece engelliler içinse 210-TL olarak uygulanmaktadır.

Bu tutarlar, GVK’nın 31’inci maddesine göre aylık veya yerine göre günlük (900/30) olarak uygulanmaktadır. Ancak, aynı Kanunun 89’uncu maddesindeki indirimin uygulanması durumunda aylık belirlenen bu tutarlar, ay sayısı olan (12) ile çarpılması sonucu ortaya çıkan rakam, mükelleflerin yıllık beyannameden/tevkifat matrahından indirebilecekleri engellilik indirimini gösterecektir.

Örnek 2: Hizmet erbabı engelli gazinin veya serbest meslek erbabı engelli gazinin, asgari çalışma gücünün % 80’ını (660-TL) kaybetmiş bakmakla yükümlü olduğu çocuğu (A) için, hizmet erbabı gazinin veya serbest meslek erbabı gazinin 2016 yılı toplam gelirinin 24.000-TL olduğu varsayımı altında, bakmakla yükümlü olduğu çocuğu için yararlanabileceği engellilik indirimini hesaplayalım.

*Bu örnek engelliler içinde geçerlidir.

Cevap  2:

Engelli olan Gazinin Yıllık Gelir Toplamı            24.000-TL

GVK 31. Maddeye göre hesaplanan engellilik indirimi ( 12*660=7920-TL)      (7.920)TL

Matrah                            16.080-TL

Hesaplanan vergi  ( 16.080*0,15)                    444-TL

 

Söz konusu örnekte sayılan kimselerin, asgari çalışma gücünün % 80’ını kaybetmiş bakmakla yükümlü olduğu çocuğu (A) için beyanname üzerinden yıllık yararlanabileceği indirim miktarı 7.920-TL olacaktır.

GELİR VERGİSİ KANUNU’NUN 31 VE 89’UNCU MADDESİNİN VERGİLEMEYE ETKİSİ VE ARALARINDAKİ VERGİSEL FARKLILIKLAR

Gelir Vergisi Kanunu’nun 31’inci maddesindeki engellilik indirimi kapsamında hesaplanan engellilik indirimin aylık tutarları, hizmet erbabının aylık tevkifat matrahından indirilmesi gerekir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli fark, mezkûr Kanunun 31’inci maddesindeki indirimin dönem içinde aylık olarak veya kıst dönemler itibariyle indirilebileceğidir. Ancak, aynı Kanunun 89’uncu maddesindeki engellilik indirimi, dönem içinde hiçbir şekilde indirilemeyecek olup, sadece yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden indirilebilecektir.

Diğer bir önemli farkta, beyanname üzerinden indirilebilecek engellilik indiriminin indirilebilmesi için, ilgili kişinin o yıl kâr yapması gerektiğidir. Eğer ilgili yılda kâr yoksa veya o yıl zarar edilmiş ise bu indirimden hiçbir şekilde yararlanılamayacaktır. Yine, beyanname üzerinden yapılacak indirim, her gelir unsuru için kendi ek föyü üzerinden indirilebilecektir.

Yukarıda yapılan Kanuni açıklamalardan da anlaşıldığı üzere, Gelir Vergisi Kanunu’nun 31’inci ve aynı Kanunun 89’uncu maddesindeki indirim, şehit ve gazilere sağlanan bir indirim hakkı değildir. Bahse konu istisnadan sadece ilgili kânunlar gereği engelliler olanlar ile engelli durumunda bulunan gaziler yararlanabilecektir. Yani engelli olmayan gaziler bu istisnadan hiçbir şekilde yararlanamayacaktır.

 SONUÇ

Gelir Vergisi Kanunu’nun 31’inci maddesindeki engellilik indirimi kapsamında hesaplanan engellilik indirimin aylık tutarları, hizmet erbabının aylık tevkifat matrahından indirilmesi gerekmektedir.  Yine, 31’inci maddesindeki engellilik indirimi dönem içinde aylık olarak veya kıst dönemler itibariyle indirilebilecek olup, aynı Kanunun 89’uncu maddesindeki engellilik indirimi ise, dönem içinde hiçbir şekilde indirilemeyecek, sadece yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden kar edilmişse indirilebilecektir.

 

[1] Gelir Vergisi Kanunu’nun 61 ve 63’üncü Maddesi Kapsamına Girmeyen Ücretlerdir.

[2] (4783 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle değişen madde Yürürlük; 01.01.2003 tarihinden geçerli olmak üzere 09.01.2003)

[3] 222 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği

[4] Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 15.08.2006 Tarihli Muktezası

[5] 203 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği

[6] 222 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği

[7] Gelir İdaresi Başkanlığının 20.07.2006 Tarihli Muktezası

[8] 222 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği

[9] 222 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği

[10] 222 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği