Avukatlığın vergisel boyutu
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 65’inci maddesinde, her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancı olarak tanımlanmıştır. Serbest meslek faaliyeti, sermayeden ziyade şahsi mesaiye ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan iş ve işlemlerin, bir iş verene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması olarak tanımlanmıştır.
Avukatların vergilendirilmesi
Avukat, 1136 sayılı Avukatlık Kanunun 1’inci maddesinde yaptıkları işlemler kamu görevi sayılan ve yaptıkları işlemler nedeniyle, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 66’ncı maddesi ile Avukatlık Kanunu’nun 1’inci maddesinde serbest meslek erbabı olarak tarif edilen ve aynı zamanda, belli belirsiz her konuda danışmanlık hizmeti vermeye çalışan ve ayrıca dava takibi konusunda tek yetkili kılınan kişilere verilen isimdir. Avukatlar ile Avukatlık Ortaklığının vergilendirilmesi birbirinden farklıdır. Öte yandan, genç avukatlarda şartları sağlamaları koşuluyla genç girişimci kazanç istisnasından yararlanabilecektir.
Türk hukuk sisteminde avukatlığın tanımı, tarifi, sorumlulukları, yasaklı işlemleri vb. bütün hak ve yükümlülükleri temel olarak 1136 sayılı Avukatlık Kanunun’da düzenlenmiştir. Bu manada, Avukatlık Kanunun 1’inci maddesinde avukatlık bir kamu hizmeti ve serbest meslek olarak tanımlanmıştır.
Avukatların vergilendirmesi nasıl yapılır
Avukatlar vergi dairesine başvurduklarında, vergi dairesince avukatlara 0001 Gelir Vergisi, 0015 Katma Değer Vergisi, 0003 Gelir Stopaj ve 0032 Gelir Geçici vergisi tanımlanacaktır.
Serbest meslek kazancı
Gelir Vergisi Kanunu’nun 65’inci maddesinin 2. Fıkrasında serbest meslek faaliyeti, sermayeden ziyade şahsi mesaiye ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması olarak tanımlanmıştır. Bu hükme göre, serbest meslek erbabı herhangi bir kimseye bağlı olmadan kendi nam ve hesabına, kendi şahsi sorumluluğunda çalışan bilgi ve ihtisas sahibi kişi olarak tanımlanmıştır. Avukatlar, Avukatlık Kanunu’nun 12’nci maddesine göre, özel hukuk tüzel kişilerinin hukuk müşavirliğini, sürekli avukatlık ile bir avukat yazıhanesinde ücret karşılığında avukatlık yapabilirler. GVK’nın 61’inci maddesinde ücret, işverene tabi belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak tanımlanmıştır.
Buna göre eğer bir serbest meslek erbabı avukat/YMM/mali müşavirler kendi nam ve hesabına çalışıyorsa elde ettiği kazanç, GVK’nın 2’nci maddesinde sayılan kazanç unsurlarının tespiti açısından serbest meslek kazancı; eğer başka bir işverene tabi olarak çalışıyorsa elde etiği kazanç ücret kazancı olacaktır. Dava vekilleri, müşavirler, kurumlar ve tüccarlarla serbest meslek erbabının ticarî ve meslekî işlerini takip edenler ve konser veren müzik sanatçıları; bu işleri dolayısıyla serbest meslek erbabı sayılırlar. Söz konusu Kanun hükmüne göre, serbest meslek faaliyetini mutat olarak devam ettirenler “serbest meslek erbabı” sayılacaktır. Bu kimselerin serbest mesleğin yanında başka bir işle uğraşmaları da bu vasıflarını değiştirmeyecektir. Maddenin devamında dava vekillerinin, yani avukatlarında serbest meslek erbabı sayılacağı hüküm altına alınmıştır.
Avukatlığın vergilendirilmesi örnekler
Örnek1
Avukat Mehmet, işveren Avukat Z’nin yazıhanesinde iş gören olarak çalışmaktadır. Bu durumda, Avukat Mehmet’in elde ettiği meblağ ücret geliri olacak ve GVK’nın 61 ila 63’üncü maddelerine göre tespit edilecek, aynı Kanunun 85 ila 86’ncı maddelerine göre beyan edilecektir.
Örnek2
Avukat Selim, herhangi bir işverenin emir ve talimatlarına göre çalışmayı sevmeyen bir kişilik yapısına sahiptir. Bu nedenle, kendi bürosunu açmaya karar vermiş ve İstanbul’un Beykoz ilçesinde dağa münhasır bir mahalde ofis kiralamış ve bir nevi kendi mesleğinin patronu olmuştur. Bu durumda, Avukat Selim’in elde ettiği kazanç gelir vergisi açısından serbest meslek kazancı olacak, elde edilen kazancın vergilendirmesi de GVK’nın 65 ila 68’inci maddesine göre tespit edilecek ve aynı Kanunun 85 ila 86’ncı maddelerine göre beyan edilecektir.
Örnek3
Avukat Fatih, hem kendi mesleki bürosunu açmış hem de özel bir şirkette tamamen o şirketin işleriyle sınırlı olmak üzere “o şirkete bağlı olarak” hukuk danışmanlığı yapmaktadır. Bu durumda, Avukat Fatih’in kendi bürosundan kazandığı kazanç serbest meslek kazancı olacak, özel şirketten elde ettiği meblağda ücret geliri olacak ve bu iki gelir unsurunu da mezkûr Kanunun 85 ila 86’ncı maddelerine göre toplu olarak beyan edecektir.
Doktorların vergilendirilmesi ile ilgili ayrıntılı bilgiye buradan ulaşılabilir.
